Pijn... Zit het tussen onze oren!?
--------------------------------
Door Dr. Bogaerts(01/2004)
Er zijn 2 soorten pijn, nl. pijn tussen de oren en niet
tussen de oren.
Pijn behandelen is moeilijk, soms zelfs onmogelijk.
Pijn is de meest voorkomende medische klacht en is vermoedelijk de meest vervelende
en ondraaglijke klacht, samen met angst.
Er is bijna geen ziekte waarin pijn niet voorkomt. Pijn is echter niet zo meetbaar
als andere klachten, waardoor ze moeilijk
objectief vast te stellen is.
Pijn ervaart men wanneer een bepaalde drempel overschreden wordt, die echter
niet bij iedereen hetzelfde is.
Bij bepaalde aandoeningen komen ook bepaalde pijnen voor,
die iedereen kent en die verklaarbaar zijn. Die pijn wordt aanvaard:
ze zit niet tussen de oren.
Onverklaarbare pijnen zorgen echter voor problemen. Men gaat dan spreken van
pijn tussen de oren of psychische pijn.
Volgens Van Daele zijn er 5 verschillende betekenissen
voor pijn:
1) straf: de eeuwige pijn (hel, vagevuur)
2) lichamelijk lijden, smart
3) nood (figuurlijk: met pijn in het hart)
4) psychische pijn (kwetsende woorden)
5) moeite (met pijn en smart)
Het spreekt vanzelf dat we het hier zullen hebben over de pijn bij lichamelijk
of psychisch lijden.
Ontstaan van pijn:
Over het ganse lichaam, oppervlakkig en in de diepte, komen pijnreceptoren voor.
Bij prikkeling sturen ze impulsen naar het
centraal zenuwstelsel via pijnvezels:
C-vezels:
zeer fijne niet gemyeliniseerde vezels, vooral voor mechanische en thermische
prikkels
A-delta-vezels:
fijne, licht gemyeliniseerde vezels, vooral gevoelig voor aanraking en druk
Deze vezels gaan via het ruggemerg naar de hersenen, waar ze connecties aangaan,
o.a. met motorische zenuwuiteinden.
Ze komen enerzijds terecht in de thalamus, anderzijds in de hersenschors: vooral
de frontale en limbische cortex.
Vanuit de hersenen vertrekken dan weer andere banen die pijnen neutraliseren.
De rol van diverse stoffen in de hersens, neurotransmitters, is voor de pijnsensatie
nog weinig bekend.
Soorten pijn:
Lichamelijk: huid: prikken, snijden, steken, branden, pletten
maag-darm: ontsteking, spasme
hart: ischemie (te weinig bloed)
hersenen: doen geen pijn, wel de structuren eromheen: migraine
gewrichten: ontsteking
door al deze situaties worden pijnreceptoren geprikkeld.
We onderscheiden:
somatische pijn, door langdurige prikkels van de nociceptor
centrale of neuropathische pijn door letsels in het centrale zenuwstelsel (o.a.
thalamische pijn, fantoompijn)
Uit de beschrijving van de pijn kan de geneesheer vaak opmaken over welke pijn
het gaat. Dit is zeer belangrijk voor mogelijke behandeling.
Bv. hoofdpijn:
plaats: afgetekend, vaag, wisselend, weerpijn
kwaliteit: stekend, drukkend, brandend, zeurend, kloppend
wanneer? constant, crisissen, onregelmatig
hevigheid: alle gradaties tot ondraaglijk
beïnvloeding: rust, beweging, temperatuur
Pijn bij psychische stoornissen:
* Er is een wisselwerking tussen pijn en depressie: lichamelijke pijn geeft
stemmingsstoornissen die na een tijd een depressie kunnen veroorzaken, vandaar
de behandeling met antidepressiva.
Pijn die oorzaak is van een depressie verdwijnt NIET met antidepressiva.
Pijn die een gevolg is van een depressie verdwijnt wel met antidepressiva.
* Pijn bij hysteriforme problemen kan moeilijk te behandelen zijn. Pijn wordt
soms voorgewend om compensaties of medicatie te krijgen: ziektewinst.
* De DSM IV rangschikt pijn bij de somatoforme stoornissen (onder de vorm van
lichamelijke klachten: spanningshoofdpijn,
spastisch colon, maagstoornis)
1) somatiesatiestoornis: alle psychische problemen worden lichamelijk geuit;
het is een reeks van lichamelijke klachten,
langdurig, die leiden tot beperkingen in sociaal leven en beroep, tot het zoeken
en niet vinden van behandeling; soms vindt
men wel iets, maar zijn de klachten heviger dan de kwaal laat vermoeden; uit
zich vooral in maag-darm problemen,seksuele symptomen of pseudo-neurologische
symptomen
2) pijnstoornis: belangrijke pijn in 1 of meer lichaamsdeel, sociaal en professioneel
hinderend; psychische factoren spelen
een rol bij begin, ernst, verergering of voortduren van de pijn maar zijn niet
de oorzaak;de pijn wordt NIET voorgewend.
Chronische ongedetermineerde pijn: pijn die blijft als
alle medische, neurologische en psychiatrische oorzaken zijn uitgesloten.
Dit vereist een deskundig en zeer nauwkeurig onderzoek. Deze pijn leidt vaak
tot dokter-shopping en misbruik van pijnstillers. Pijnstillers kunnen vaak pijn
veroorzaken (de zogenaamde rebound-pijn) waardoor men meer slikt, meer pijn
heeft en in een
vicieuze cirkel terecht komt.
Pijnklinieken bestrijden misbruik van pijnstillers, maar schrijven soms zelf
teveel voor.
Wat moet er dan wel gebeuren?
een gezonde combinatie van pijnstillers
gezond verstand
psychische ondersteuning
Pijn tussen de oren is pijn voorgewend door simulanten
die op die manier hun problemen willen oplossen, of niet meer willen werken.
Gestelde vragen:
Vraag: welke criteria zijn er om te kunnen uitmaken dat
men psychisch gedomineerd wordt door pijn?
Antw.: die zijn er niet, het hangt af van de draagkracht, die is bij iedereen
verschillend.
Vraag: waarom zijn er nog neuropsychiaters en controleartsen
die fibromyalgie en CVS niet serieus nemen?
Antw.: er zijn voor alles, dus ook in de geneeskunde, believers en non-believers;
sommige ziekten kan men bewijzen, CVS blijft
in de geneeskunde een grijze zone.
Vraag: waarom worden er geen medicijnen gegeven voor
fibromyalgie?
Antw.: wat moet men geven als men de onderliggende oorzaak niet kent? men kan
enkel proberen de symptomen zo goed
mogelijk te behandelen.
Vraag: als de pijn niet tussen de oren zit waarom schrijft
men dan steeds in het verslag dat de patiënt psycholabiel is? (bv. als
hij huilbui krijgt bij de dokter)
Antw.: als men een huilbui krijgt bij een verkeerde opmerking is men niet psycholabiel,
dit is gewoon reageren;
psychische pijn komt voor; alleen praten is de helft van de oplossing; alleen
pillen is de helft van de oplossing; de twee samen
kunnen 75% van de oplossing zijn, die versterken mekaar;psychische pijn is niet
iets om zich schuldig te voelen.
Vraag: hoe oordeelt men over pijn buiten de medische
wereld?
Antw.: de buitenwereld kan dat niet vatten, ook omdat sommigen er niet over
kunnen praten en het proberen te verbergen.
Vraag: is er overleg tussen gewone artsen en medische
adviseurs?
Antw.: artsen en controle-artsen hebben tegenstrijdige belangen, er is alleen
overleg als er discussie is over werkbekwaamheid;
de behandelende arts moet achter de patiënt staan en hem verdedigen;de
controle-arts moet niet alles weten van de patiënt,
moet enkel oordelen over al of niet werkbekwaam zijn.
Vraag: wat is een sympathische blokkade?
Antw.: het zenuwstelsel bestaat uit twee werkingsgebieden die aan elkaar tegengesteld
zijn en elkaar in evenwicht houden; bij sudeck valt een deel van dit zenuwstelsel
uit en geeft verkeerde prikkels;symp. blokkade schakelt dit deel uit, is niet
blijvend en moet door een anaesthesist gegeven wordenmiddelen tegen epilepsie
(gabapentine = neurontin) helpen soms ook maar zijn wel heel duur.
Vraag: wat is het syndroom van Münchhausen?
Antw.: mensen komen met klachten en willen geopereerd worden, het zijn somatiserende
patiënten die zich er niet van bewust zijn en niet behandelbaar zijn. (Münchhausen
was een baron die altijd loog)
Vraag: kan pijn in de linkerborst onder de arm doortrekken
naar linkerschouder en hals?
Antw.: ja, pijn volgt zenuwbanen en hebben een logisch verloop en uitstraling.
Vraag: wat kan men doen aan polyneuropathie aan de tenen?
Antw.: polyneuropathie is een ontsteking van zenuwen, die kan pijnloos zijn
(voelen geen verbranding) of veel pijn
veroorzaken (neuropathische pijn)behandeling hangt af van oorzaak (diabetes,
tekort aan vitaminen...)neurontin is een mogelijke behandeling voor neuropathische
pijnen.
Met onze dank aan Cris Bullen