Botscan / Botscintigrafie
Een onderzoeksmethode die gebruik maakt van radioaktiviteit.(fosfaat-verbinding).
In bepaalde delen van het skelet kan een verhoogde botaanmaak( fosfonaat- verbinding)
voorkomen. Het is een methode die zeer gevoelig is,en ook in een zeer vroeg
stadium afwijkingen kan opsoren. Met een botscan kan men waarnemingen doen die
röntgenologisch nog niet te zien zijn.
Het onderzoek
In een ader wordt radioaktieve stof ingespoten en dit komt dan in de botten
terecht. na het toedienen van de injectie wordt aangeraden zoveel mogelijk water
te drinken zodat de overtollige radioaktieve stof via de nieren in de blaas
terecht komt. Voor het maken van de foto's moet men dan zoveel mogelijk plassen.
Binnen een paar uur kan men dan de plaatsen vinden met bijv. verhoogde botaanmaak,
zoals bijv. bij een botbreuk (fractuur), een infectie of een tumor.
Het onderzoek is pijnloos en heeft geen bijwerkingen.
Het onderzoek duurt een paar uur, omdat men 2 tot 3 uur moet wachten tussen
de injectie en het maken van de foto's.
Belangrijke opmerkingen
De radioaktieve straling is minimaal en 24 uur na toedienen geheel uitgewerkt.
In de eerste maanden van de zwangerschap kan de radioaktiviteit schadelijk zijn.
Ook komt de straling in de moedermelk terecht bij vrouwen die borstvoeding geven.
Deze is dan na enkele dagen verdwenen.
Caudografie / Myelografie
Dit zijn röntgenonderzoeken met behulp van contrastvloeistof. De foto's
tonen de binnenzijde van het hele wervelkanaal, het ruggemerg en de uittredende
zenuwen. Op de foto's zijn vooral de hernia en de vernauwing in het onderste
deel van het wervelkanaal zichtbaar. Ook een beknelde zenuwwortel is duidelijk
te zien. Botaandoeningen zijn ook goed zichtbaar.
Dit onderzoek wordt vaak gedaan voorafgaande aan een operatie.
Het onderzoek
Het onderzoek vind plaats op de röntgen. Men ligt meestal op de zij op
de onderzoekstafel. De neuroloog of de radioloog voert een lumbaalpunctie (ruggeprik)
uit en dient dan contrastmiddel toe. Dan moet men nog ongeveer 20 minuten blijven
liggen om de foto's te maken.
Na het onderzoek moet men 2 uur rechtop in bed blijven zitten. Na enkele uren
kan er hoofdpijn optreden en men moet dan plat gaan liggen tot de hoofdpijn
verdwijnt. Dit komt door het lekken van vocht uit het gaatje waar geprikt is.
het beste is een paar dagen bedrust.
Bijwerkingen
De specialist kan een zenuw raken en men voelt dit als een elektrische scheut.
De prik kan een bloeding veroorzaken.
Allergische reakties voor het contrastmiddel zijn erg zeldzaam.
Opmerkingen
In de eerste maanden van de zwangerschap kunnen de röntgenstralen schadelijk
zijn.
Het gebruik van bloedverdunnende middelen, ontstekingsremmende medicijnen verhogen
het risico op een nabloeding, dit moet men van te voren melden.
CT-scan
Ook wel computertomografie genoemd. Het is een geavanceerde röntgentechniek,
waarmee dwarsdoorsneden van de hele lengte en breedte van de wervelkolom gemaakt
kunnen worden. Hierdoor wordt driedimensionale informatie verstrekt. Computertomografie
laat niet alleen beenweefsel zien, maar ook de zachte weefsels, zoals de spieren
en de nabijgelegen organen. Ze toont ook duidelijker dan gewone foto's de ligging
van de botten, de gewrichtsvlakjes en de openingen tussen de wervels. In combinatie
met myelografie is er ook meer inzicht in het zenuwweefsel te verkrijgen.
Het onderzoek
Men komt op een verschuifbare tafel te liggen. Het te onderzoeken lichaamsdeel
ligt in een ringvormige röntgenbuis die om de patiënt heen draait.Er
worden meerdere opnamen gemaakt steeds vanuit een andere hoek. Men hoort een
zoemend geluid.
Er kan ook voor en/of tijdens het onderzoek contrastvloeistof toegediend worden.
Met deze vloeistof kunnen de bloedvaten duidelijker worden afgebeeld. De vloeistof
wordt per injectie in de arm toegediend.
Het onderzoek is volkomen pijnloos en duurt ongeveer 20 - 30 minuten. Gedurende
het hele onderzoek moet men stil blijven liggen.
Bijwerkingen:
Ten gevolge van de contrastvloeistof kunnen enkele bijwerkingen optreden. Vrouwelijke
patiënten kunnen het gevoel krijgen dat ze moeten plassen en sommige mensen
worden iets misselijk. Het is dan ook beter geen zware maaltijden voor het onderzoek
te nuttigen. Verder kunnen er lichte overgevoeligheidsverschijnselen optreden,
zoals het ontstaan van galbulten en niezen. Een enkele keer zijn de reacties
heftiger en kunnen de luchtwegen samenknijpen en benauwdheid ontstaan. Deze
kans is echter 1 op de 100.000 patiënten.
Belangrijke opmerkingen:
-De röntgenstralen zijn schadelijk voor het ongeboren kind.
Er mag geen contrastvloeistof gegeven worden bij:
- ernstige uitdroging
- ernstige nierfunctiestoornissen
- allergische aanleg, bijv. astma, hooikoorts of allergische reacties op medicijnen.
Discografie
Bij dit onderzoek wordt er contrastvloeistof gespoten in de tussenwervelschijf,
die waarschijnlijk de rugproblemen veroorzaken. De foto's laten zien of de tussenwervelschijf
(discus) al dan niet aangedaan is. De orthopaedisch chirurg voert dit onderzoek
uit.
Het onderzoek
Tijdens dit onderzoek ligt men op de zij op een smalle tafel. De knieën
naar de neusopgetrokken. Na plaatselijke verdoving wordt een naald vanaf schuin
opzij ingebracht tot in de discus, die verdacht wordt de klachten te veroorzaken.
Daarna wordt de contrasstvloeistof ingespoten en aan de patiënt gevraagd
of de pijn die optreedt door de verhoogde druk in de ddiscus vergelijkbaar is
met de normale pijn.
Voor dit onderzoek wordt men enkele dagen in het ziekenhuis opgenomen.
Echografie
Dit is een onderzoek gebeurt met behulp van geluidsgolven (ultra-geluid, niet
door het gewone oor te horen). De echo- kop zend geluidsgolven uit. En deze
geluidsgolven worden op de overgang van verschillend weefsel teruggekaatst.
En omgezet in elektrische signalen die direct op een beeldscherm kunnen verschijnen.
Bijna alle afwijkingen in structuur van weefsel zijn op de echo te zien.
Echografie wordt wel gebruikt bij artritis.
Het onderzoek
Er wordt wat gelei op de huid gedaan om de echo- kop makkelijk over de huid
te laten bewegen. Er zijn verder geen speciale voorzorgen bij dit onderzoek.
De duur hangt een beetje af van de ervaring van de ervaring van de onderzoeker.
Het onderzoek is niet pijnlijk.
Elektromyografie
Dit een onderzoek waarbij de elektrische aktiviteit van de verschillende spiergroepen
gemeten wordt. Dit onderzoek kan aanvullende informatie geven bij uitstralende
pijn in het been over de plaats van de hernia, of informatie geven over de ernst
van een zenuwbeschadiging. Met dit onderzoek wordt gekeken naar de geleidingssnelheid
van een bepaalde zenuw.
Het onderzoek kan bestaan uit 2 delen: spieronderzoek en/of zenuwgeleidingsonderzoek.
Het onderzoek
Het onderzoek wordt verricht door de neuroloog of neurofysioloog.
1.) Spieronderzoek:
Er wordt met een naald in de spier geprikt en dit kan even pijn doen. Men vraagt
om de spieren te ontspannen. De naald is verbonden via een draadje met het EMG-
apparaat en zo wordt de elektrische aktiviteit geregistreerd.
2.) Zenuwgeleidingsonderzoek:
Er worden elektroden op de huid geplakt. De zenuwen worden vervolgens geprikkeld
met hele lichte elektrische schokjes, deze zijn voelbaar en soms een beetje
pijnlijk.
Het onderzoek duurt ongeveer een half uur en men kan na afloop gelijk naar huis.
Belangrijke opmerkingen.
Bloedverdunnende en aspirine-achtige medicijnen kunnen een licht verhoogd risco
hebben tot bloedingen, maar het is niet direct noodzakelijk te stoppen met de
medicijnen. Wel even vermelden.
Epidurale venografie
Dit is een onderzoek dat aanvulling kan geven op de myelografie. Er wordt contrastvloeistof
in de liesader ( vena femoralis) gespoten. De liesader gaat naar de lage rug
en door foto's te maken kunnen de epidurale aders rond de wervels zichtbaar
worden. Deze aders behoren een regelmatig patroon te vormen op de achterkant
van de tussenwervelschijven en de wervels.
Een discusprolaps is hiermee aan te tonen.
Het onderzoek is niet pijnlijk.
Met een gipscorset kan de houding gecorrigeerd worden, maar ook kan er een
ruststand verkregen worden voor aangedane tussenwervelschijven. Er kan een gipscorset
worden aangelegd met of zonder beenpijp. Het materiaal dat meestal gebruikt
wordt is gips, maar een kunststof corset is ook mogelijk. (Ook afneembare corsetten
worden wel gemaakt voor b.v. patiënten die fobisch zijn.)
Afhankelijk van de aandoening wordt het gips 2 weken tot 2 maanden gedragen.
Werkwijze
Eerst krijgt men een tricot hempje aan om de huid te beschermen, dan een laag
met watten en vilt en daarover wordt het corset aangelegd. Dit gebeurt staande
en duurt ongeveer een half uur. Het kan zijn dat dan de houding wordt gecorrigeerd
en dit kan pijn doen.
Gips met beenpijp wordt zo aangelegd dat één been op een verhoging
staat met gebogen knie. "De beenlengte wordt dan als het ware ongelijk!"
Als het gips is aangelegd kan men met behulp van krukken weer lopen. Autorijden
is niet meer mogelijk.
Tijdens de gipsperiode
Door het corrigeren van de houding kan men spierpijn krijgen.
De huid kan gaan jeuken, hiervoor is een spray te koop bij apotheek of drogist
om dit tegen te gaan. De meeste verzekeringen vergoeden de spray die nogal kostbaar
is.
Adviezen
Eet meerdere kleine porties, want de maag en buik komen anders in de knel.
Draag schoenen zonder veters, bijv. instappers. Men kan zelf niet meer bij de
voeten.
Men kan niet douchen, laat het gips niet nat worden.
Haal van te voren krukken in huis.
Het is ook mogelijk een wigvormige hakverhoging onder de schoen te laten zetten
(gips met beenpijp).
Zitten is niet gemakkelijk, maar bij de kruisvereniging is een arthrodesestoel
te leen.
Ook een toiletverhoging is wel handig om bij bovengenoemde instantie te lenen.
Een lumbaalpunctie is een ruggenprik. en wordt uitgevoerd door een neuroloog.
Door de opkomst van de CT- scan en het MRI- onderzoek is de lumbaalpunctie nu
minder vaak nodig. Om chronische ontstekingen, uitzaaiingen van kanker en gezwellen
van het ruggenmerg aan te tonen kan een lumbaalpunctie nuttig zijn.
Het onderzoek
Dit onderzoek gebeurt op de polikliniek of tijdens een ziekenhuisopname. Men
moet op de linkerzij gaan liggen met de knieën naar de neus opgetrokken.
en de rug bol maken. Men moet proberen de rugspieren te ontspannen. (Het is
mogelijk om ook in zithouding te prikken).
Na desinfectie prikt de neuroloog tussen de 3e en 4e of 4e en 5e lendewervel.
Op deze plaats is het ruggemerg geëindigd en is een zak gevormd met hesenvocht
(liquor cerebrospinalis) Het zoeken naaar dit zakje kan pijnlijk zijn.
Dan worden er enkele buisjes met vocht afgenomen.
Het onderzoek duurt ongeveer 20 minuten.
Na het onderzoek kan men naar huis, maar zelf autorijden wordt ontraden.
Na enkele uren kan er hoofdpijn optreden en men moet dan plat gaan liggen tot
de hoofdpijn verdwijnt. Dit komt door het lekken van vocht uit het gaatje waar
geprikt is. Bij hoofdpijn is bedrust het verstandigst.
Bijwerkingen
De specialist kan een zenuwwortel raken en men voelt dit als een elektrische
scheut.
De prik kan een bloeding veroorzaken.
Allergische reakties voor het contrastmiddel zijn erg zeldzaam.
Opmerkingen
Het gebruik van bloedverdunnende middelen, ontstekingsremmende medicijnen verhogen
het risico op een nabloeding, dit moet men van te voren melden.
MRI (of MR) staat voor Magnetic Resonance Imaging. Het is een nieuwe omethode
zonder gebruik van röntgenstralen. Bij dit onderzoek worden met behulp
van een magneetveld en korte radiogolven bepaalde signalen in het lichaam opgewekt.
Een antenne vangt deze radiogolven op en vertaald ze voor de computer en maakt
hier een beeld van.
Het onderzoek is pijnloos en ongevaarlijk.
Het onderzoek
Men hoeft geen speciale voorbereidingen te treffen. In verband met het sterk
magnetisch veld moeten alle metalen voorwerpen buiten de onderzoekskamer blijven.
Zoals; sleutels, aansteker ,munten, zakmessen, giromaatpas of telefoonkaart.
brillen, gehoorapparaten, creditcards. Deze mogen niet in de buurt van de sterke
magneet komen. Door de magnetische kracht worden losse metalen delen namelijk
aangetrokken en deze voorwerpen blijven aan de magneet vast zitten. (Ook in
mascara kunnen metalen deeltjes voorkomen! )
Het onderzoek
Na de controle op metaaldelen komt men in de MR-kamer, waar men plaats neemt
op een tafel. De laborant(e) schuift de tafel in de tunnel van de MR. Deze tunnel
is aan beide kanten open. Gedurende het onderzoek kan men via een belletje contact
onderhouden met de laborant(e). Men kan de patiënt tijdens het onderzoek
ook zien. Als de foto's worden gemaakt hoort men een kloppend, bonkend geluid.
De radiodiagnost beoordeelt of het onderzoek voldoende informatie oplevert.
Soms is het nodig een aanvullende serie te maken en men krijgt hiervoor een
contrastmiddel ingespoten in de arm. Duur van het onderzoek: een 10 minuten
tot anderhalf uur. Tijdens het onderzoek moet men stil liggen.
Belangrijke opmerkingen
In verband met de sterke magneet kunnen patiënten met magnetische of elektrische
hulpmiddelen zoals; een pacemaker of insulinepomp, metaalsplinters in het oog,
sommige kunsthartkleppen niet met MR onderzocht worden!
Indien men in de eerste 16 weken van een zwangerschap is, komt men niet voor
dit onderzoek in aanmerking.
Patienten met een metalen plaat of prothese in het lichaam, een spiraaltje,
metalen kunstlenzen, granaatscherven of metaalsplinters elders in het lichaam
(kogeltjes of hagel) kunnen WEL een MR onderzoek ondergaan.
Moderne implantaten (vervaardigd van Titanium) zijn geen belemmering voor dit
onderzoek.
Vullingen of kronen in het gebit zijn ook niet van invloed op het onderzoek.
- Bij zwangerschap is nog niet aangetoond dat het schadelijk kan zijn, men is
hier nog terughoudend.
Er mag geen contrastvloeistof gegeven worden bij:
- allergische aanleg, bijv. astma, hooikoorts of allergische reacties op medicijnen.
Bijwerkingen:
Ten gevolge van de contrastvloeistof kunnen enkele bijwerkingen optreden. Vrouwelijke
patiënten kunnen het gevoel krijgen dat ze moeten plassen en sommige mensen
worden iets misselijk. Het is dan ook beter geen zware maaltijden voor het onderzoek
te nuttigen. Verder kunnen er lichte overgevoeligheidsverschijnselen optreden,
zoals het ontstaan van galbulten en niezen. Een enkele keer zijn de reacties
heftiger en kunnen de luchtwegen samenknijpen en benauwdheid onstaan. Deze kans
is echter 1 op de 100.000 patiënten.
Met behulp van röntgenstralen kunnen bepaalde delen, zoals de botten zichtbaar
gemaakt worden. Afhankelijk van de dikte van het weefsel zal de straling tegengehouden
worden en dit is te zien op de fotgrafische plaat. Op de foto's kan de oorzaak
van de pijn te zien zijn bij een breuk van de wervel, spondylolisthesis/ spondylolysis,
een tumor een infectie of de ziekte van Bechterew. Ook kunnen er degeneratieve
veranderingen te zien zijn, zoals discusversmalling, osteofyten.
een röntgenfoto heeft de beperking van onvolledige beeldvorming doordat
er alleen een platte schaduw wordt afgebeeld.
Foto's voor de rug kunnen zowel liggend als staand gemaakt worden.
Speciale röntgenfoto's
Flexie/ extensie- foto's:
Dit zijn foto's waarbij men zo ver mogelijk voor over of achterover moet buigen,
waardoor gekeken kan worden naar wervels die instabiel zijn.
Schuine overzichtsfoto 's:
Hierbij moet men dan op een hellende tafel plaatsnemen. Zo kan elke wervel en
ruimte tussen de wervel getoond worden.
Wortelblokkade
Ook wel zenuwblokkade genoemd.
Een wortelblokkade is een behandeling waarbij een zenuw in de rug wordt verdoofd,
met de bedoeling de pijn te verlichten.
De injecties worden door een anesthesist of röntgenoloog/ radiodiagnost
toegediend. De behandeling is poliklinisch.
Er is geen speciale voorbereiding voor nodig. Wel is het belangrijk dat men
met een begeleider naar het ziekenhuis komt en een rolstoel meebrengt.
Het onderzoek.
Tijdens het onderzoek ligt men op de buik op een smalle onderzoekstafel. Het
onderste gedeelte van de rug wordt gedesinfecteerd met een desinfectans(meestal
jodium).Er wordt eerst een plaatselijke verdoving gegeven. Bij allergie hiervoor
moet de patiënt dit zelf even doorgeven.
De radiodiagnost (een arts die gespecialiseerd is in röntgenonderzoek)
prikt met een dunne naald in de rug. Hij zoekt dan de zenuw op die waarschijnlijk
de klachten veroorzaakt. Dit kan soms lastig zijn.
Als de goede plaats is gevonden, wordt een kleine hoeveelheid verdoving en een
kleine hoeveelheid hormoon ingespoten. Door de combinatie van deze twee geneesmiddelen
houdt de pijnstillende werking langer aan. De behandeling duurt ongeveer 20
minuten.
Vanwege de verdoving kan men tijdelijk minder gevoel in de benen hebben en ook
kan de kracht in het been minder zijn. Dit duurt meestal enkele uren. Hierdoor
kan men minder goed lopen, fietsen of autorijden. Als de behandeling succes
heeft , zal de pijn die men heeft afnemen of verdwijnen gedurende enkele uren
of dagen.
Bijwerkingen
De bijwerkingen van de geneesmiddelen, zoals: overgevoeligheid, tijdelijk moeilijk
praten en duizeligheid, komen soms voor, maar zijn erg zeldzaam.
Belangrijke opmerkingen
Dit onderzoek kan schadelijk zijn in de eerste maanden van een zwangerschap
voor het ongeboren kind.