Een nieuw initiatief van de Vlaamse Pijnliga

Een opleiding voor ervaringsdeskundigen

De noodzaak.

Chronische pijn vertoont weinig 'uiterlijke kenmerken'. Je ziet het niet. Chronische pijn is moeilijk objectief vast te stellen. Je meet het niet zoals je bloeddruk, of je suikergehalte, of je cholesterol. Chronische pijn speur je niet op. Het labo wijst het niet aan in bloed of andere analyses.
De behandeling van chronische pijn steunt vooral op de communicatie tussen patiënt en zorgverstrekker. Zeggen wat je echt wil zeggen, en verstaan wat je echt moet verstaan is niet eenvoudig. Nog al te vaak gaapt er een kloof tussen pijnpatiënt en zorgversterker. Het blijft moeilijk te verduidelijken én te verstaan hoe pijn voelt en waarom mensen met chronische pijn doen wat ze doen.

Daarom de noodzaak aan goed gevormde en bekwame ervaringsdeskundigen. Mensen die zelf pijn ervaren en beleven, en door hun opleiding tolk kunnen zijn tussen de zorgverstrekker en de patiënt. En dit door te vertalen hoe pijn voelt, hoe pijn zich ontwikkelt, hoe pijn het leven beïnvloedt.
Kortom ervaringsdeskundigen kunnen, de noodzakelijke communicatie tussen pijnpatiënt en zorgverstrekker bevorderen en zo een positieve bijdrage leveren in de behandeling.

De algemene doelstelling van de opleiding.

De opleiding wil pijnpatiënten de kans geven hun ervaringen met pijn te verwerken en deze om te zetten op alle terreinen van de pijnbehandeling. Deze zijn ondermeer de opleiding en de navorming van zorgverstrekkers, de begeleiding van pijnpatiënten in samenwerking met zorgverstrekkers in erkende pijncentra, de initiatieven van verenigingen van en voor pijnpatiënten zoals cursussen 'omgaan met pijn', die Ziekenzorg CM verschillende malen per jaar organiseert in het kader van de Weerbaarheidsvorming.

Daartoe dienen mensen met chronische pijn de nodige inzichten, vaardigheden en houdingen te verwerven om als ervaringsdeskundige te werken in de functies waar ze nodig zijn.
De opleiding wil enerzijds een proces zijn waarin pijnpatiënten hun eigen pijnervaringen verwerken, vertrekkend vanuit de analyse van hun eigen levensgeschiedenis. Ze krijgen de mogelijkheid hun individuele pijnervaring en hun oplossingen te spiegelen en te toetsen aan andere pijnervaringen en een breder maatschappelijk- en zorgkader. Zo komen ze van individuele belevingen en antwoorden tot meer algemene analyses en oplossingen.
Via de vakken die ze aangeboden krijgen, verwerven de cursisten de nodige theoretische en technische achtergronden.

De opleiding wordt gekoppeld aan praktijkervaring zodat de cursisten de opgedane kennis leren gebruiken in het werkveld.

Het profiel van de cursisten.

Wie komt nu in aanmerking voor de opleiding tot ervaringsdeskundige? Het zijn mannen en vrouwen die zelf pijnpatiënt zijn en bij voorkeur geëngageerd in een vereniging of zelfhulpgroep van mensen met chronische pijn. Zodat zij hun eigen beleving reeds getoetst hebben aan deze van anderen.
Pijnpatiënten die in de loop van hun leven reeds geconfronteerd werden met de negatieve gevolgen van chronisch ziek zijn t.a.v. hun inkomen, hun tewerkstelling, hun omgeving.
Pijnpatiënten die bereid zijn hun eigen ervaring te verwerken en deze verwerking willen delen met anderen.
Pijnpatiënten die sociaal vaardig zijn en vooral in staat zijn om actief te luisteren.

De omkadering.

De opleiding wordt gecoördineerd door de Hogeschool Leuven, departement verpleegkunde onder supervisie van dr. Marina Homblé, departementsverantwoordelijke, dit in samenwerking met de disciplines die een noodzakelijke bijdrage leveren aan de opleiding.
De Belgian Pain Society (BPS), een beroepsvereniging van zorgverstrekkers in pijnbehandeling zoals specialisten, huisartsen en verpleegkundigen heeft haar medewerking toegezegd. Zij zullen vooral zorgen voor de inschakeling van cursisten in de diverse uitzichten van de pijnbehandeling.

De opleiding.

Aangezien een opleiding voor ervaringsdeskundigen in pijnbehandeling voor de eerste maal georganiseerd wordt in België en er dus geen voorgaande is kan de structuur van de opleiding steeds bijgestuurd worden. Zowel vanuit de Hogeschool als vanuit de cursisten.
Het voorgestelde algemeen opleidingsschema blijft dus 'voorlopig'.
De opleiding start op in het academiejaar 2005

De opleiding omvat drie delen.

1. Een vooropleiding: deze vooropleiding is noodzakelijk om aan de eigenlijke opleiding deel te nemen.
De volgende elementen vormen de doelstelling van deze vooropleiding:
· Nagaan of "pijn" voldoende verwerkt is, zodat "leren" mogelijk is.
· Inzicht in de eigen levensgeschiedenis is noodzaak.
· Opstart van communicatie en luister oefeningen.
· Nagaan of de cursist voldoende aansluiting vindt in de leergroep.

2. De opleiding zelf
Inhoudelijk wordt vooral gewerkt rond elementaire kennis t.a.v. het ontstaan van pijn en pijn behandeling, rond elementair inzicht in de werking van het RIZIV, én rond individuele en groepsdynamische processen.
De basis van deze opleiding blijft het eigen levensverhaal waaraan de kennis telkens gerelateerd wordt. Dit levensverhaal is de voornaamste bagage van de ervaringsdeskundige. Dit is zijn voornaamste bijdrage in de begeleiding van andere pijnpatiënten.

3. De praktijkervaring.
In samenspraak met de Hogeschool worden regelmatig praktijkoefeningen opgezet. Aanvankelijk in verenigingen van pijnpatiënten als inloop tot begeleidingswerk in pijncentra. Dit laatste in coproductie met de BPS.

Koen Kuylen