Muziek en pijn

Meer muziek, minder pijnstillers

In het kader van de Europese Week tegen Pijn organiseerde Dr. Morlion, coördinator van het Multidisciplinair Pijncentrum U.Z Leuven, een studieavond rond de wetenschappelijke benadering van pijnverzachtende oude technieken zoals muziektherapie, hypnose en acupunctuur.

"Ik ben van mening dat wanneer er wetenschappelijke bewijzen kunnen aangevoerd worden dat bepaalde therapieën een duidelijke positieve impact hebben op de pijn, wij ons daar ook voor moeten openstellen" vindt Dr. Morlion.

Aanvullende behandeling

Dr. Morlion: 'Dit is een Universitair Pijncentrum waar we naast de huidige werking ook open willen staan naar therapieën die nieuw of in ontwikkeling zijn. Vanzelfsprekend op gebied van medicatie maar ook wat betreft andere behandelingswijzen. Met de drie topics die ik heb uitgekozen -muziektherapie, acupunctuur en hypnose- is men wel degelijk bezig de nodige wetenschappelijk gefundeerde bewijzen te leveren om de waarde ervan aan te tonen.
Ik wil met klem vooropstellen dat het hier duidelijk gaat over complementaire technieken die enkel als aanvullende behandeling in aanmerking komen.
Ook collega wetenschappers benadrukken de stelling dat deze therapieën een behandeling nooit volledig kunnen vervangen.
Anderzijds denk ik dat we uit deze therapieën het waardevolle verder moeten uitwerken en kritisch onderzoeken zodat ze kunnen ingepast worden bij de behandeling van de patiënt'.

Muzicament

Dr. Morlion: "Wat ik vooral belangrijk vind is dat er behandelingen worden onderzocht die de patiënt zoveel mogelijk onafhankelijk maken. Ons streefdoel blijft om vooral chronische pijnpatiënten strategieën aan te reiken waarmee ze zich zelf, samen met hun sociale omgeving, kunnen behelpen en die bovendien betaalbaar zijn.

Pijnklinieken in Oostenrijk maken reeds lang gebruik van muziektherapie. Collega Prof.Dr.G. Bernatzky, bioloog - psycholoog, verbonden aan de Universiteit van Salzburg (Oostenrijk) heeft samen met een groep gerenommeerde musici en psychologen speciaal voor pijnpatiënten gecomponeerde muziek ontwikkeld. Hierbij gebruikte men zeker geen elektronische muziek maar enkel natuurinstrumenten die een hoge vorm van relaxatie bieden. Hij heeft kunnen bewijzen dat deze muziek aangevuld met relaxatieoefeningen een duidelijke meerwaarde betekent en noemt het zeer treffend 'muzicament'.
Als medewerker aan het pijncentrum van Salzburg heeft hij dit experiment vrij wetenschappelijk benaderd .Volgens Dr. Bernatzky heeft muziek een stemmingsveranderende werking bij mensen, niet enkel psychisch maar ook lichamelijk zijn er verscheidene veranderingen vastgesteld.

Om de individuele werking van ontspannende of activerende muziek te bewijzen werd de zenuwactiviteit van diverse lichamelijke functies (spierdoorbloeding, ademhaling, hartfrequentie, lichaamstemperatuur enz.) die door deze muziek beïnvloed werden, geregistreerd en verder benut.
Dit werd onderzocht bij mensen met acute pijn, tijdens en na operaties. Aan de hand van blind onderzoek is duidelijk gebleken dat bij het beluisteren van dergelijk uitgebalanceerde muziek, gecombineerd met tekst voor relaxatieoefeningen, 30 tot 40% minder pijnstillers nodig zijn.
Ook in België zijn er psychologen en kinesisten die zowel met passieve als actieve muziektherapie bezig zijn. Dr. Morlion: 'Wat mij momenteel interesseert om verder uit te werken is de passieve muziektherapie. Dit houdt in dat men door te luisteren naar geselecteerde muziek en relaxatieaanwijzingen tot pijnstilling komt. Het gaat hier over simpele technieken die hun waarde bewezen hebben en die we zo breed mogelijk kunnen verspreiden zonder dat iemand daarvoor naar een universitair centrum moet komen.
We hebben besloten een samenwerking op te starten met de Universiteit van Salzburg om de muziektherapie bij chronische pijn te gebruiken. Het is algemeen geweten dat chronische pijnpatiënten vaak slecht slapen. Door 's avonds echter in een rustige omgeving naar deze speciaal gecomponeerde muziek te luisteren blijken heel wat patiënten hier baat bij te hebben.

Bij het beluisteren van deze muziek heeft men vastgesteld dat, onder invloed van bepaalde klankpatronen, de ademhaling en hartfrequentie naar beneden gaan en de doorbloeding van de spieren verbetert.
Wij vermoeden ( bij dieren is dat bewezen) dat er bij chronische pijn en depressie bepaalde stofjes in de hersenen een lage waarde vertonen. Met antidepressiva kunnen deze stofjes weer naar een hoger niveau gebracht worden maar datzelfde effect kan bereikt worden met behulp van andere technieken, in dit geval d.m.v. muziektherapie.
In pijnklinieken in Oostenrijk wordt er wel degelijk gebruik gemaakt van deze techniek en kan men de CD zelf aankopen. Er is echter heel bewust gekozen om de muziek in apotheken en het normale cd-circuit te verdelen zodat er geen enkele link kan gelegd worden met alternatieve- of natuurwinkels".

Stap vooruit

Centraal in het concept dat we uitwerken staat de verantwoordelijkheid van de patiënt voor zijn eigen problemen.
Dr. Morlion: "Enerzijds hebben we patiënten die openstaan voor nieuwe technieken. Anderzijds zijn er nog veel patiënten die uiteindelijk nog altijd de mening zijn toegedaan dat de arts met één of andere wonderbaarlijke spuit of medicijn alles kan oplossen, wat uiteraard niet zo is.
Ik ben ervan overtuigd dat het een hele stap vooruit is wanneer pijnpatiënten beseffen dat ze door naar deze muziek te luisteren zich beter kunnen ontspanen, hun spieren losser worden, ze minder pijn hebben en ze dus minder pijnstillers nodig hebben, ze makkelijker kunnen bewegen, enz. Met andere woorden dat ze zelf iets kunnen doen aan hun probleem.
Ik ben dan ook de mening toegedaan dat we dergelijke technieken moeten aanbieden aan pijnpatiënten. Maar dat wil daarom niet zeggen dat we onmiddellijk moeten eisen dat de ziekenfondsen de 28 euro voor de CD gaan betalen. Anderzijds kan ik me voorstellen dat de ziekenfondsen een ondersteuning van dergelijk project kunnen overwegen wanneer aangetoond wordt dat de inname van pijnstillers daalt met behulp van deze therapie. Vermits aan deze behandeling geen hoge kosten verbonden zijn biedt het ook de mogelijkheid om een besparing op andere vlakken te realiseren".

Toekomstmuziek

Dr. Morlion: "Om het project verder te bespreken is er een bijeenkomst met de collega's van het pijncentrum van Salzburg gepland op het einde van dit jaar. Er wordt dan onder andere bekeken of het financiëel haalbaar is om een CD voor onze kleine markt uit te brengen. De praktische aanpak van dergelijke onderneming moet nog volledig uitgedokterd worden, voor het inspreken van de Nederlandse tekst is het heel belangrijk een juiste stem te vinden enz.
Deze onderwerpen staan dus in het einde van het jaar op de agenda. Met wat geluk is het misschien haalbaar om in het najaar 2004 een CD in het Nederlands te kunnen aanbieden'.

Artikel Prikkel - Miek Baeten 08/2006